bataty (słodkie ziemniaki)

Bataty, znane również jako słodkie ziemniaki, pataty lub ziemniaki amerykańskie, to bulwy rośliny należącej do rodziny powojowatych (Convolvulaceae), uprawiane głównie w klimacie tropikalnym i subtropikalnym. Ich miąższ może mieć barwę od kremowej, przez pomarańczową, po fioletową, a smak jest wyraźnie słodkawy dzięki naturalnie występującej zawartości cukrów. W kuchni cenione są za szeroki wachlarz zastosowań – można je gotować, piec, smażyć, a nawet wykorzystywać w deserach. Bataty różnią się znacznie od klasycznych ziemniaków zarówno pod względem smaku, jak i konsystencji oraz zawartości skrobi.

Bataty słodkie ziemniaki – składniki odżywcze

dla: bataty surowe, 100 g

• Energia: ok. 86 kcal
• Białko: 1,6 g
• Tłuszcz: 0,1 g
• Błonnik: 3,0 g
• Węglowodany ogółem: 20,1 g
• Cukry: 4,2 g
• Skrobia: ok. 12,7 g
• Woda: 77,3 g
• Popiół (minerały ogółem): 0,9 g

Bataty, słodkie ziemniaki – historia i pochodzenie

Bataty (Ipomoea batatas) pochodzą z Ameryki Środkowej i Południowej, gdzie były uprawiane już około 5000 lat temu. Zostały rozpowszechnione na inne kontynenty przez europejskich odkrywców, w tym Krzysztofa Kolumba, który przywiózł je do Europy pod koniec XV wieku. Obecnie największymi producentami batatów są Chiny, Nigeria i Uganda. Pomimo nazwy „słodkie ziemniaki”, nie są spokrewnione z ziemniakami właściwymi (Solanum tuberosum).

Bataty, słodkie ziemniaki – odmiany

• Beauregard – najczęściej spotykana odmiana o pomarańczowym miąższu i czerwonej skórce, miękka i słodka
• Covington – podobna do odmiany Beauregard, często wykorzystywana w daniach pieczonych i purée
• Japanese sweet potato (satsumaimo) – o białym wnętrzu i czerwonej skórce, mniej wilgotna, bardziej skrobiowa
• Bonita – z jasną skórką i kremowym miąższem, o łagodniejszym smaku
• Stokes purple – intensywnie fioletowa, o gęstszej teksturze i mniej słodkim smaku

Rodzaje batatów

• świeże (surowe)
• gotowane (w wodzie lub na parze, obrane lub nieobrane)
• piekarnikowe (pieczone w całości lub w kawałkach)
• frytki lub chipsy (smażone lub pieczone)
• purée (ugotowane i rozdrobnione)
• mrożone (w postaci frytek, kawałków lub całych bulw)
• suszone (w formie plastrów, chipsów lub proszku)
• gotowe półprodukty (np. purée w słoiku, dania dla niemowląt)

Bataty – zamienniki

• Dynia piżmowa – o podobnej słodkości i konsystencji, idealna do zup, purée i pieczenia; nie wymaga zmiany proporcji
• Dynia Hokkaido – mniej słodka, ale podobnie miękka po ugotowaniu, sprawdza się w potrawach duszonych i zapiekankach; może wymagać doprawienia, by uzyskać słodszy smak
• Marchew – bardziej włóknista i mniej słodka, ale często stosowana jako zamiennik w purée i wypiekach; zwykle wymaga dostosowania czasu gotowania i konsystencji
• Ziemniaki żółte – jako zamiennik teksturalny w daniach wytrawnych, lecz dla uzyskania smaku zbliżonego do batatów wymagają dodatku naturalnego słodzika (np. miodu lub syropu klonowego)

Co zrobić z batatów?

Bataty słodkie ziemniaki są popularnym składnikiem w kuchniach na całym świecie – zwłaszcza w daniach kuchni południowoamerykańskiej, afrykańskiej, azjatyckiej oraz amerykańskiej. Wykorzystuje się je do przygotowania frytek, zapiekanek, purée, zup kremów, curry i dań jednogarnkowych. Doskonale komponują się z przyprawami, takimi jak kumin, imbir czy cynamon, a także z mlekiem kokosowym i orzechami. W kuchni amerykańskiej wykorzystywane są również do wypieku ciast oraz jako farsz do placków. W wersji pieczonej lub grillowanej często serwowane są jako alternatywa dla klasycznych ziemniaków.

Jak przechowywać bataty słodkie ziemniaki?

Bataty należy przechowywać w suchym, przewiewnym i ciemnym miejscu, najlepiej w temperaturze od 12 do 16°C. Nie należy ich trzymać w lodówce, ponieważ niska temperatura może prowadzić do zmiany ich tekstury i smaku. Surowe bataty można przechowywać do 2–3 tygodni. Ugotowane, pieczone lub w formie purée można przechowywać w lodówce przez 3 do 5 dni – w szczelnie zamkniętym pojemniku. Pokrojone lub ugotowane bataty można również zamrozić; przed zamrożeniem zaleca się ich blanszowanie. W formie mrożonej mogą być przechowywane do 10–12 miesięcy.