chałwa

Chałwa, znana również jako halva, halvah, halwa lub helva, to słodki wyrób cukierniczy pochodzenia bliskowschodniego, popularny w kuchniach krajów Azji Zachodniej, Bałkanów, Kaukazu oraz części Europy Środkowej. Głównym składnikiem klasycznej chałwy jest pasta tahini (czyli zmielone ziarna sezamu) lub mielone nasiona słonecznika, do których dodaje się cukier lub syrop cukrowy. Ma charakterystyczną zwartą, kruchą strukturę oraz intensywny, orzechowy smak. Występuje w wielu wariantach z różnymi dodatkami, takimi jak orzechy, kakao czy wanilia. Chałwa jest sprzedawana najczęściej w formie bloków lub pojedynczych batonów.

Chałwa – składniki odżywcze:

Dane dla chałwy sezamowej, porcja 100 g (produkt gotowy do spożycia):

• Wartość energetyczna: 560 kcal
• Białko: 12 g
• Tłuszcz ogółem: 32 g
• – w tym kwasy tłuszczowe nasycone: 8 g
• – w tym kwasy tłuszczowe trans: 0 g
• Błonnik pokarmowy: 0 g
• Węglowodany: 56 g
• – w tym cukry: 48 g
• Sód: 80 mg
• Witamina A: 0 IU
• Witamina C: 0 mg
• Wapń: 0 mg
• Żelazo: 0 mg
• Cholesterol: 0 mg

Chałwa – historia i pochodzenie

Chałwa wywodzi się z Persji, gdzie już w IX wieku opisywano słodkie pasty sezamowe pod nazwą „halva”. Przepis rozpowszechnił się następnie za pośrednictwem Imperium Osmańskiego na tereny Bliskiego Wschodu, Azji Środkowej, a z czasem także Europy Wschodniej i Środkowej. W zależności od regionu jako bazę chałwy zaczęto stosować różne składniki, takie jak mąka (np. w wersji indyjskiej), nasiona słonecznika (popularne m.in. w Rosji i na Ukrainie) czy marchew (Afganistan). Obecnie chałwa jest tradycyjnym słodyczem w wielu kulturach i kuchniach lokalnych – od Grecji po Iran – i występuje w licznych regionalnych wariantach.

Chałwa – odmiany

• Chałwa sezamowa – najczęściej spotykana w Europie Środkowej i na Bliskim Wschodzie; powstaje na bazie pasty tahini.
• Chałwa słonecznikowa – popularna w Europie Wschodniej, zwłaszcza w Rosji, na Ukrainie i w krajach bałtyckich; przygotowywana z mielonych nasion słonecznika.
• Chałwa z mąki – typowa dla kuchni indyjskiej i pakistańskiej; wytwarzana z prażonej mąki pszennej (sooji, besan), często z dodatkiem mleka i przypraw.
• Chałwa marchewkowa (gajar ka halwa) – indyjski deser na bazie tartej marchewki, mleka i cukru.
• Chałwa mleczna – spotykana w Indiach i Iranie; przygotowywana na bazie mleka skondensowanego lub zagęszczonego.
• Chałwa pistacjowa – odmiana chałwy sezamowej z dużą ilością pistacji, charakterystyczna m.in. dla kuchni irańskiej i tureckiej.

Rodzaje chałwy

• Chałwa świeża – sprzedawana w formie bloków; ma wilgotną, zwartą strukturę, idealna do spożycia na świeżo.
• Chałwa pakowana próżniowo – bardziej trwała, dłużej zachowuje konsystencję i smak.
• Chałwa w formie batonów – porcja indywidualna; wygodna do transportu jako przekąska.
• Chałwa z dodatkami – z kakao, wanilią, bakaliami, orzechami, migdałami lub pistacjami.
• Chałwa ekologiczna – produkowana z certyfikowanych składników ekologicznych; często niesłodzona lub słodzona naturalnymi substytutami cukru.

Chałwa – zamienniki

• Baton sezamowy – w przypadku deserów można użyć pokruszonego batonika sezamowego zamiast chałwy, choć jego smak będzie mniej maślany; należy dostosować ilość cukru w przepisie.
• Masło orzechowe – w przepisach na kremy lub nadzienia można zastosować gładkie masło orzechowe zamiast tahini obecnego w chałwie, jednak smak zmieni się na bardziej ziemisto-orzechowy.
• Turron – hiszpański nugat; może służyć jako zamiennik w przepisach na desery, choć jest twardszy i bardziej migdałowy w smaku.
• Pasta sezamowa (tahini) – zamiast gotowej chałwy w niektórych przepisach można wykorzystać tahini wymieszane z miodem lub cukrem oraz odrobiną mleka w proszku jako bazę do domowej chałwy.
• Chałwa z innych nasion (np. słonecznikowa) – w przypadku alergii na sezam można użyć chałwy słonecznikowej w równych proporcjach.

Co zrobić z chałwy?

Chałwa jest typowym składnikiem kuchni bliskowschodniej, bałkańskiej i żydowskiej. Doskonale sprawdza się jako gotowy deser, ale także jako dodatek do lodów, ciast, kremów, polew czy nadzień do wypieków. Można ją dodawać do jogurtu, owsianki i musli, by uzyskać słodki, sezamowy akcent. W kuchni wegańskiej bywa wykorzystywana jako składnik słodyczy bez dodatku mleka i jaj. W Izraelu często podaje się ją z lodami waniliowymi i sosem czekoladowym, natomiast w Turcji serwuje się ją w wersji grillowanej.

Jak przechowywać chałwę?

Chałwę należy przechowywać w chłodnym, suchym miejscu, z dala od źródeł ciepła i światła słonecznego. Po otwarciu opakowania należy je szczelnie zamknąć – najlepiej przechowywać produkt w hermetycznym pojemniku lub zawinięty w folię spożywczą. W lodówce chałwa może stwardnieć, dlatego przed spożyciem warto pozostawić ją w temperaturze pokojowej. Można ją również zamrozić, dzieląc na porcje i zawijając w folię aluminiową – w tej formie może być przechowywana do trzech miesięcy, choć po rozmrożeniu jej konsystencja może ulec zmianie.