cząber
Opis ogólny
Cząber (Satureja) to aromatyczne zioło należące do rodziny jasnotowatych, znane również pod nazwami takimi jak cząberek, pieprzyca górska oraz – w języku angielskim – jako savory. Najczęściej w kuchni stosowany jest cząber ogrodowy (Satureja hortensis), wykorzystywany jako przyprawa w postaci suszonej lub świeżej. Ma wyrazisty, lekko pikantny smak, przypominający połączenie tymianku i mięty, co sprawia, że doskonale komponuje się z daniami mięsnymi, warzywnymi oraz z roślinami strączkowymi. Jest szeroko stosowany w kuchniach bałkańskiej, niemieckiej, włoskiej i francuskiej.
Cząber – składniki odżywcze
- Wartość energetyczna: 0 kcal – dane dla surowego cząbru, 100 g
- Białko: 0 g – surowy cząber, 100 g
- Tłuszcz całkowity: 0 g – surowy cząber, 100 g
- Węglowodany (przyswajalne): 0 g – surowy cząber, 100 g
- Sód: 0 mg – surowy cząber, 100 g
Cząber – historia i pochodzenie
Cząber był znany już w starożytnym Rzymie i Grecji, gdzie wykorzystywano go zarówno jako przyprawę, jak i roślinę ogrodową. Pochodzi z rejonu śródziemnomorskiego oraz Zachodniej Azji, gdzie był stosowany jako składnik codziennej diety już ponad 2000 lat temu. W średniowieczu rozprzestrzenił się na tereny Europy Środkowej i Północnej, gdzie do dziś jest popularnym ziołem przyprawowym. Jego uprawa w ogrodach klasztornych i przydomowych ogródkach była powszechna dzięki łatwej pielęgnacji i intensywnemu aromatowi.
Cząber – odmiany
- Cząber ogrodowy (Satureja hortensis) – najczęściej stosowany w kuchni, jednoroczny, o delikatniejszym smaku.
- Cząber górski (Satureja montana) – odmiana wieloletnia, o ostrzejszym smaku i silniejszym aromacie, wykorzystywana głównie w kuchni południowoeuropejskiej.
Rodzaje cząbru
- Świeży cząber – dostępny sezonowo, wymaga szybkiego użycia lub odpowiedniego przechowywania.
- Suszony cząber – najczęściej spotykany, o skoncentrowanym aromacie.
- Cząber mrożony – mniej popularny, możliwy do uzyskania domowym sposobem poprzez mrożenie świeżych listków.
Cząber – zamienniki
- Tymianek – o podobnym profilu smakowym, pasuje do większości tych samych dań; można używać w proporcji 1:1.
- Mażeranek – delikatniejszy, dobrze sprawdza się jako zamiennik w daniach warzywnych (zaleca się zwiększenie ilości).
- Oregano – intensywniejszy w smaku, najlepiej stosować w recepturach kuchni śródziemnomorskiej; należy używać ostrożnie, w mniejszych ilościach.
- Rozmaryn (świeży lub suszony) – bardziej żywiczny w aromacie, zalecany do mięs i dań pieczonych; należy stosować w mniejszych ilościach niż cząber.
Co zrobić z cząbru?
Cząber jest popularnym składnikiem przyprawowym w kuchniach bałkańskiej, południowoeuropejskiej i niemieckiej. Najczęściej stosuje się go do przyprawiania roślin strączkowych – soczewicy, fasoli, grochu – ponieważ jego intensywny smak dobrze równoważy ich ziemisty charakter. Wykorzystywany jest również w mieszankach przyprawowych do mięs (zwłaszcza baraniny, wieprzowiny oraz dziczyzny), zup, kiszonek (np. ogórków kwaszonych) i domowych pasztetów. W kuchni francuskiej wchodzi w skład klasycznych mieszanek ziołowych, takich jak fines herbes.
Jak przechowywać cząber?
Świeży cząber najlepiej przechowywać w folii lub szczelnie zamkniętym pojemniku w lodówce – należy go zużyć w ciągu kilku dni. Alternatywnie można owinąć go w wilgotny ręcznik papierowy i umieścić w pojemniku, co wydłuża jego świeżość. Suszony cząber należy przechowywać w szczelnie zamkniętym słoiku, w suchym i ciemnym miejscu – zachowuje aromat nawet do roku. Można go również zamrozić – najlepiej posiekać świeże listki i zamrozić je w pojemniku lub foremkach do lodu z dodatkiem niewielkiej ilości oleju.
