jajka
jajko
Jajko, zwane również jajem kurzym, to jeden z najbardziej uniwersalnych składników kulinarnych, stosowany na całym świecie. Stanowi podstawę wielu potraw, zarówno w kuchni wytrawnej, jak i deserowej. Najczęściej używa się jaj kurzych, choć w kulinariach spotyka się również jaja kacze, przepiórcze czy gęsie. Jajko składa się z trzech części: skorupki, białka i żółtka, z których każda może być wykorzystywana oddzielnie. W kuchni stosuje się także jajko w postaci proszku (jajko w proszku), pasteryzowane w płynie lub mrożone.Jajko – składniki odżywcze:
- Energia: 571 kcal
- Białko: 3,57 g
- Tłuszcz ogółem: 35,71 g
- Kwasy tłuszczowe nasycone: 25 g
- Kwasy tłuszczowe trans: 0 g
- Cholesterol: 18 mg
- Węglowodany ogółem: 57,14 g
- Cukry ogółem: 53,57 g
- Błonnik całkowity: 0 g
- Wapń: 71 mg
- Żelazo: 1,29 mg
- Sód: 107 mg
- Witamina A: 357 IU
- Witamina C: 4,3 mg
- Produkt: jajko w proszku (forma suszona), masa: 100 g
Jajko – historia i pochodzenie: Jajko kurze jako składnik kulinarny było używane już w starożytnym Egipcie i Chinach. W Europie jaja kurze upowszechniły się dzięki rozwojowi hodowli drobiu, począwszy od czasów rzymskich. Tradycyjnie kojarzone z Wielkanocą i symboliką odnowy, jajka od wieków stanowią ważny element wielu kuchni regionalnych i klasycznych przepisów. Jako surowiec spożywczy zyskały szerokie zastosowanie zarówno w gastronomii, jak i w przemyśle spożywczym.Jajko – odmiany:
- Jaja kurze – najpowszechniejsze, uniwersalne w użyciu kulinarnym
- Jaja przepiórcze – mniejsze, o cieńszej skorupce, wykorzystywane do dekoracji i w daniach wykwintnych
- Jaja kacze – większe, o intensywniejszym smaku, stosowane głównie w kuchni azjatyckiej
- Jaja gęsie – duże, o gęstszym białku, wykorzystywane do wypieków i farszów
Rodzaje jajka:
- Surowe – stosowane do wypieków, sosów, piany, beszamelu
- Gotowane – na twardo i miękko, używane jako składnik sałatek, śniadań i przystawek
- Smażone – sadzone, jajecznica, omlet
- Piekarnikowe – zapiekane, np. w formie quiche lub sufletów
- Pasteryzowane – w formie płynnej, do zastosowań przemysłowych i cukierniczych
- Suszone – jajko w proszku, szeroko wykorzystywane w przemyśle spożywczym
- Mrożone – żółtko, białko lub całe jajko mrożone oddzielnie
Jajko – zamienniki:
- Tofu silk – stosowane głównie w wypiekach i masach; proporcja: 60 g tofu na jedno jajko
- Banany – rozgnieciony dojrzały banan (ok. ½ banana na jedno jajko); odpowiedni do słodkich wypieków
- Mielone siemię lniane lub chia – 1 łyżka nasion + 3 łyżki wody jako zamiennik jednego jajka; sprawdza się w wypiekach
- Aquafaba (woda po ciecierzycy) – 3 łyżki jako zamiennik jednego białka; idealna do ubijania
- Jogurt naturalny – 60 g zamiast jednego jajka; stosowany w ciastach i naleśnikach
- Ocet i soda oczyszczona – 1 łyżeczka sody + 1 łyżka octu jabłkowego jako zamiennik jednego jajka; do ciast i muffinek
Co zrobić z jajka?: Jajko jest składnikiem o bardzo szerokim zastosowaniu kulinarnym na całym świecie. W kuchni francuskiej stanowi podstawę omletów, sufletów i klasycznych sosów, takich jak hollandaise. W kuchni azjatyckiej jajka wykorzystuje się do przygotowania potraw smażonych, marynowanych lub gotowanych na twardo w herbacie. W Europie Środkowej są kluczowym składnikiem ciast drożdżowych, pierogów oraz sałatek. Jajka można znaleźć w makaronach, majonezach, kremach cukierniczych, naleśnikach oraz panierkach.Jak przechowywać jajka?: Surowe jajka należy przechowywać w lodówce w temperaturze 4–6 °C, najlepiej w oryginalnym opakowaniu lub w osobnym pojemniku, czubkiem do dołu. Przetworzone jajka (ugotowane, upieczone) należy spożyć w ciągu kilku dni, przechowując je w szczelnych pojemnikach w chłodnym miejscu. Jajka można mrozić po wcześniejszym rozbiciu i dokładnym wymieszaniu żółtek z białkami – same białka można mrozić oddzielnie. Nie zaleca się mrożenia całych jajek w skorupkach. Jajko w proszku należy przechowywać w szczelnym opakowaniu w suchym i chłodnym miejscu, z dala od źródeł światła.
