jałowiec
Jałowiec, znany również jako owoc jałowca, jagoda jałowca lub szyszkojagoda jałowca, to suszona szyszkojagoda pochodząca z rośliny Juniperus communis, powszechnie stosowana jako przyprawa. Choć potocznie nazywana jagodą, w rzeczywistości jest zmodyfikowaną, mięsistą szyszką o ciemnoniebieskiej lub fioletowej barwie. Jałowiec wyróżnia się żywicznym, lekko gorzkim i iglastym aromatem z nutą cytrusową, dlatego znajduje zastosowanie głównie w przetworach mięsnych oraz kuchni skandynawskiej, alpejskiej i niemieckiej. Jest także kluczowym składnikiem wykorzystywanym do aromatyzowania ginu, nadającym mu charakterystyczny smak.
Jałowiec – składniki odżywcze
Gramatura: na 100 g suszonego jałowcaWartości odżywcze:
- Energia: 15 kcal
- Białko: 0 g
- Tłuszcz całkowity: 0 g
- Węglowodany ogółem: 4,23 g
- w tym cukry: 4,23 g
- Sód (Na): 0 mg
Jałowiec – historia i pochodzenie
Jałowiec (Juniperus communis) to roślina iglasta z rodziny cyprysowatych, obecna od tysięcy lat w strefie klimatu umiarkowanego półkuli północnej – w Europie, Azji i Ameryce Północnej. Jego zastosowanie jako przyprawy sięga czasów starożytnych, gdy owoce jałowca wykorzystywano do aromatyzowania żywności i naparów. W średniowiecznej Europie służył głównie do konserwowania mięsa i wzmacniania smaku potraw w kuchni myśliwskiej. W XVII wieku rozpoczęto destylację alkoholu z dodatkiem jałowca, co dało początek produkcji ginu.
Jałowiec – odmiany
- Juniperus communis – jedyny gatunek stosowany kulinarnie, którego owoce są jadalne i wykorzystywane jako przyprawa. Inne gatunki jałowca są albo trujące, albo nieprzydatne kulinarnie.
Rodzaje jałowca
- suszone owoce – najczęściej spotykana forma w handlu i gastronomii; charakteryzuje się intensywnym aromatem i długim terminem przydatności do spożycia
- rozdrobnione (mielone lub tłuczone) – stosowane do nacierania mięsa lub jako dodatek do marynat
- całe owoce – używane w daniach duszonych, wywarach lub do peklowania
- olejek jałowcowy – wykorzystywany sporadycznie w cukiernictwie i napojach aromatyzowanych
Jałowiec – zamienniki
- Rozmaryn – świeży lub suszony, dobrze oddaje żywiczno-iglasty charakter jałowca; należy stosować w mniejszych ilościach, aby nie zdominował potrawy.
- Pieprz czarny – dodaje pikanterii, lecz pozbawiony jest żywicznego aromatu; sprawdza się jako uzupełnienie w marynatach do mięs, ale nie jako bezpośredni zamiennik.
- Kardamon zielony – może częściowo naśladować cytrusową nutę jałowca; najlepiej sprawdza się w daniach duszonych lub napojach alkoholowych o korzennym charakterze, w proporcji 1:2 względem jałowca.
- Liść laurowy z dodatkiem skórki cytrynowej – mieszanka wykorzystywana w wywarach; oddaje część aromatycznego profilu jałowca.
Co zrobić z jałowca?
Jałowiec znajduje szerokie zastosowanie w kuchni niemieckiej, austriackiej, skandynawskiej i francuskiej. Jest typową przyprawą do dziczyzny, duszonych mięs, wędlin i pasztetów. Często wykorzystywany w marynatach oraz zalewach octowo-korzennych, a także w produkcji kiszonek. W przemyśle alkoholowym stanowi główny składnik aromatyzujący gin, likiery ziołowe oraz niektóre piwa rzemieślnicze. Jest niezastąpionym dodatkiem w kuchniach regionalnych Europy Środkowej i Północnej.
Jak przechowywać jałowiec?
Suszone owoce jałowca należy przechowywać w szczelnym, nieprzezroczystym pojemniku, z dala od wilgoci, światła i źródeł ciepła. Najlepszym miejscem będzie chłodna spiżarnia lub szafka kuchenna. Zaleca się wykorzystanie ich w ciągu 12 miesięcy od daty zakupu – choć z czasem tracą aromat, nie stają się szkodliwe. Jałowiec można także zamrozić – zarówno całe owoce, jak i ich rozdrobnioną formę – w szczelnym opakowaniu, co wydłuża ich intensywność aromatu o kilka dodatkowych miesięcy. Nie należy przechowywać jałowca w lodówce ze względu na ryzyko zawilgocenia.
