karp
Opis ogólny
Karp (Cyprinus carpio), znany także jako karas lub dziki karp, to słodkowodna ryba należąca do rodziny karpiowatych. Od wieków wykorzystywany jest w kuchni europejskiej, szczególnie środkowoeuropejskiej i wschodnioeuropejskiej. W Polsce karp zyskał status tradycyjnej potrawy wigilijnej, a jego hodowla odbywa się głównie w stawach ziemnych. Ze względu na zwarte i tłuste mięso karp dobrze nadaje się zarówno do smażenia, jak i do pieczenia oraz przygotowywania potraw w galarecie. Występuje w kilku odmianach kulinarnych, różniących się zawartością tłuszczu i liczbą ości.
Karp – składniki odżywcze
Wartości odżywcze podane dla porcji 100 g surowego karpia:lista:
- Energia: 400 kcal
- Białko: 40 g
- Tłuszcz całkowity: 30 g
- – w tym kwasy tłuszczowe nasycone: 6 g
- – w tym kwasy tłuszczowe trans: 4 g
- Cholesterol: 1000 mg
- Węglowodany: 0 g
- – w tym cukry: 0 g
- Błonnik pokarmowy: 0 g
- Sód (Na): 2400 mg
- Żelazo (Fe): 126 mg
- Wapń (Ca): 0 mg
- Witamina A: 0 IU
- Witamina C (kwas askorbinowy): 0 mg
Karp – historia i pochodzenie
Karp został udomowiony w Chinach ponad 2000 lat temu i rozprzestrzenił się w całej Azji oraz Europie dzięki zakonnikom, którzy hodowali go w stawach klasztornych. Do Europy Środkowej trafił w średniowieczu, a w Polsce wzmianki o jego obecności pojawiają się już w XIII wieku. Z czasem hodowla karpia w stawach rybnych stała się powszechną metodą dostarczania ryb na stoły, zwłaszcza w okresach postnych.
Karp – odmiany
- Karp królewski – odmiana o niewielkiej liczbie łusek, charakteryzująca się pełnym, tłustym mięsem
- Karp pełnołuski – ryba o równomiernym pokryciu łuskowym, mniej popularna w kuchni
- Karp lustrzeń – ma pojedyncze, nieregularnie rozmieszczone łuski, ceniony za delikatne mięso
- Karp koi – znany głównie jako odmiana ozdobna, nie jest wykorzystywany kulinarnie
Karp – rodzaje
- Świeży (surowy) karp – dostępny najczęściej w okresie przedświątecznym; przeznaczony do obróbki termicznej
- Filety z karpia – bez ości, gotowe do smażenia lub pieczenia
- Karp wędzony – poddany obróbce cieplnej, o intensywnym smaku
- Karp mrożony – najczęściej dostępny w postaci filetów lub tuszek
- Karp w galarecie – popularna forma przetworzonych ryb, zwłaszcza w kuchni świątecznej
Karp – zamienniki
- Pstrąg – ma delikatniejsze i mniej tłuste mięso; można przygotowywać go podobnie jak karpia, jednak wymaga krótszego czasu smażenia
- Sandacz – ryba o białym, zwartym mięsie; nadaje się do smażenia i pieczenia; mniej tłusta niż karp i nie wymaga korekt proporcji w przepisach
- Dorsz – uniwersalna ryba morska; mniej intensywna w smaku, dlatego nie zaleca się jej do potraw wymagających wyrazistego aromatu karpia
- Sum – tłusta słodkowodna ryba o podobnej strukturze mięsa; odpowiednia do smażenia i duszenia
- Łosoś – bardziej tłusty i intensywny w smaku; może być użyty jako zamiennik, lecz w daniach tradycyjnych lepiej wybierać ryby słodkowodne
Co zrobić z karp
Karp jest charakterystyczny dla kuchni środkowoeuropejskiej, zwłaszcza polskiej, czeskiej i węgierskiej. W Polsce przygotowuje się go najczęściej smażonego w panierce lub podawanego w galarecie z warzywami. W kuchni czeskiej popularny jest karp duszony w piwie, natomiast w węgierskiej – jako składnik rybnych zup, takich jak halászlé. Karp dobrze komponuje się z cebulą, czosnkiem, masłem oraz świeżymi ziołami. Można go również faszerować, piec w folii lub zapiekać z warzywami.
Jak przechowywać karp
Surowego karpia należy przechowywać w lodówce w temperaturze 0–2°C przez maksymalnie 1–2 dni, najlepiej w szczelnym opakowaniu lub przykrytego folią spożywczą. Filety warto układać na lodzie, jeśli ryba ma zostać wykorzystana tego samego dnia. Karp mrożony może być przechowywany w zamrażarce do 3 miesięcy; po rozmrożeniu nie należy go ponownie zamrażać. Gotowe dania z karpia, na przykład karp w galarecie, należy trzymać w chłodnym miejscu i spożyć w ciągu 24–48 godzin.
