masa makowa
Opis ogólny
Masa makowa, znana także jako nadzienie makowe lub farsz makowy, to gotowa mieszanka na bazie maku, najczęściej mielonego, używana głównie jako nadzienie do ciast i deserów, takich jak makowiec czy strucla. Powstaje z maku niebieskiego, gotowanego i mielonego, połączonego najczęściej z cukrem, miodem, bakaliami (rodzynkami, orzechami), skórką pomarańczową oraz masłem lub mlekiem. Masa produkowana przemysłowo może zawierać również dodatki konserwujące i stabilizujące. W kuchni polskiej jest szczególnie popularna w okresie świąt Bożego Narodzenia. Stanowi element tradycyjnych przepisów, a jej skład i smak mogą się różnić w zależności od regionu i producenta.
Masa makowa – składniki odżywcze
Informacje dla: porcja 100 g gotowej masy makowej (produkt przemysłowy, słodzony, gotowy do użycia)składniki:
- Energia: 333 kcal
- Białko: 5,56 g
- Tłuszcz ogółem: 9,72 g
- w tym kwasy tłuszczowe nasycone: 0 g
- w tym kwasy tłuszczowe trans: 0 g
- Błonnik pokarmowy: 0 g
- Węglowodany (przyswajalne): 58,33 g
- Cukry ogółem: 44,44 g
- Cukry dodane: 44,4 g
- Sód: 69 mg
- Potas: 181 mg
- Wapń: 356 mg
- Żelazo: 2,78 mg
- Witamina D (D₂ + D₃): 0 μg
- Cholesterol: 0 mg
Masa makowa – historia i pochodzenie
Masa makowa wywodzi się z tradycji kulinarnej Europy Środkowo-Wschodniej, szczególnie Polski, Ukrainy, Litwy i Węgier. Główne zastosowanie miała i ma w wypiekach bożonarodzeniowych, gdzie oznacza urodzaj, pomyślność i płodność – ziarno maku symbolizowało dostatek już w czasach pogańskich. Mak jako surowiec wykorzystywany był w kuchni już w starożytności, lecz jego przemysłowe przetwarzanie w postaci gotowej masy rozpoczęło się na początku XX wieku. Obecnie, oprócz domowej wersji, dostępna jest komercyjna masa makowa w puszkach i opakowaniach hermetycznych, wykorzystywana do szybszego przygotowywania deserów.
Masa makowa – odmiany
- Masa makowa klasyczna (z dodatkiem cukru, miodu, bakalii i masła)
- Masa makowa ze skórką pomarańczową i aromatami korzennymi
- Masa makowa z mlekiem kokosowym (wariant roślinny)
- Masa makowa bez cukru (do zastosowań kulinarnych bez dodatku substancji słodzących)
- Masa makowa z migdałami lub orzechami włoskimi
Masa makowa – rodzaje
- Masa makowa gotowa (w puszce lub słoiku, konserwowana)
- Masa makowa świeżo przygotowana (domowa, z ugotowanego i zmielonego maku)
- Masa makowa mrożona (do zastosowań przemysłowych i gastronomicznych)
- Masa makowa w proszku (do rozrobienia – rzadziej spotykana)
Masa makowa – zamienniki
- Farsz z orzechów włoskich – może być stosowany w ciastach zamiast masy makowej; wymaga dodatku tłuszczu i środka słodzącego, proporcje zależne od przepisu
- Pasta z daktyli i kakao – zapewnia podobną konsystencję i intensywny smak; konieczne dostosowanie ilości płynu
- Masa z kaszy jaglanej i bakalii – często używana w kuchni wegańskiej jako alternatywa dla masy makowej, szczególnie do ciast bez pieczenia; nie wymaga zmiany proporcji mąki ani płynów
- Masło sezamowe (tahini) z miodem i orzechami – smakowa alternatywa, szczególnie do wypieków inspirowanych kuchnią bliskowschodnią lub fusion
Co zrobić z masą makową?
Masa makowa ma szerokie zastosowanie w tradycyjnych wypiekach środkowoeuropejskich, zwłaszcza polskich i węgierskich. Najpopularniejsze dania to makowiec, strucla z makiem, rolady i ciastka drożdżowe. Można jej użyć także jako nadzienia do pierogów (na słodko), naleśników, babek i tortów. W kuchni nowoczesnej wykorzystywana jest do deserów typu tiramisu o smaku makowym lub jako składnik lodów. W wersji wegańskiej albo bezglutenowej masa makowa sprawdza się w ciastach jaglanych, sernikach bez nabiału czy ciastach typu raw.
Jak przechowywać masę makową?
Gotową masę makową w puszce lub szczelnym opakowaniu należy przechowywać w chłodnym i ciemnym miejscu do momentu otwarcia – zwykle ma długi termin przydatności do spożycia (nawet kilka miesięcy). Po otwarciu powinna być przechowywana w lodówce, szczelnie przykryta, najlepiej nie dłużej niż 5–7 dni. Domową masę makową, przygotowaną z ugotowanego i zmielonego maku, można przechowywać w lodówce do 3 dni. Istnieje możliwość jej zamrożenia – najlepiej w porcjach, w szczelnych pojemnikach; nadaje się do mrożenia na okres do 2 miesięcy bez utraty właściwości smakowych.
