melisa



Melisa (Melissa officinalis), znana również jako melisa lekarska lub cytrynowe ziele, to aromatyczna roślina należąca do rodziny jasnotowatych (Lamiaceae). Cechuje się cytrusowym zapachem, przypominającym świeżą cytrynę, co sprawia, że często wykorzystywana jest jako przyprawa oraz składnik naparów. Najczęściej spotykana jest w formie świeżych lub suszonych liści i bywa mylona z miętą ze względu na podobny wygląd liści. Melisa wykorzystywana jest głównie do celów kulinarnych w kuchni śródziemnomorskiej i środkowoeuropejskiej jako składnik sałatek, naparów ziołowych, deserów i napojów.

Melisa – składniki odżywcze

liście melisy świeżej, 100 g

• Energia: 0 kcal
• Białko: 0 g
• Tłuszcze: 0 g
• Sód (Na): 0 mg
• Węglowodany: 0 g

Melisa – historia i pochodzenie

Melisa ma swoje korzenie w rejonie wschodniej części Morza Śródziemnego oraz w Azji Zachodniej. Znana była już w starożytnej Grecji i Rzymie, gdzie stosowano ją jako aromatyczne zioło w kuchni. Uprawiana jest w Europie od ponad tysiąca lat, a do Polski dotarła przypuszczalnie w średniowieczu wraz z rozwojem ogrodów klasztornych. Współcześnie melisa jest popularnym ziołem ogrodowym, uprawianym także w niewielkim zakresie w gospodarstwach ekologicznych.

Melisa – odmiany

• Melissa officinalis 'Quedlinburger Niederliegende' – nisko rosnąca odmiana, często uprawiana w ogrodach ziołowych ze względu na wysoki poziom olejków eterycznych
• Melissa officinalis 'Citronella' – odmiana o bardziej wyrazistym aromacie cytrynowym, stosowana w kuchni do aromatyzowania napojów i deserów
• Melissa officinalis 'Lime' – odmiana kulinarna o łagodniejszym, limonkowym zapachu

Melisa – rodzaje

• świeża – najczęściej stosowana w kuchni; ma intensywny, cytrynowy aromat i miękką strukturę liści
• suszona – używana głównie do naparów i mieszanek herbacianych; traci część cytrusowego aromatu
• mrożona – rzadziej spotykana; zachowuje część zapachu, lecz po rozmrożeniu liście tracą jędrność
• liofilizowana – stosowana sporadycznie w mieszankach ziołowych dodawanych do potraw

Melisa – zamienniki

• Liście mięty – mają podobną strukturę i świeży aromat, choć o odmiennej nucie smakowej; można stosować w proporcji 1:1, przy czym należy pamiętać, że mięta jest bardziej intensywna
• Trawa cytrynowa – w formie posiekanej może zastąpić melisę w napojach lub deserach; ze względu na silniejszy wpływ na smak zaleca się stosować połowę ilości (ok. 1/2 proporcji)
• Skórka cytrynowa (zest) – może imitować cytrusowy aromat w deserach i sosach, lecz nie zastępuje struktury liści
• Bazylia cytrynowa – rzadziej dostępna, ale dobrze zastępuje melisę w daniach kuchni azjatyckiej i śródziemnomorskiej; proporcja zamiany: 1:1

Co zrobić z melisy?

Melisę można dodawać do szerokiego zakresu potraw, głównie jako delikatny, aromatyczny akcent. W kuchni europejskiej świetnie sprawdza się w naparach ziołowych, lemoniadach, nalewkach, lodach, sorbetach czy jako dekoracja deserów. W daniach wytrawnych bywa używana jako dodatek do sałatek, past rybnych, dań z drobiu lub zup kremów. Ceniona jest również jako składnik kuchni śródziemnomorskiej, stosowana m.in. do aromatyzowania octów i oliw. Należy jednak pamiętać, że nadmiar świeżej melisy może przytłoczyć smak potrawy ze względu na intensywny aromat cytrusowy.

Jak przechowywać melisę?

Świeżą melisę najlepiej przechowywać w lodówce, owiniętą w lekko wilgotny ręcznik papierowy i zamkniętą w perforowanej torebce foliowej — utrzyma wówczas świeżość do 4–5 dni. Można ją też przechowywać w wodzie, jak natkę pietruszki, przy czym wodę należy codziennie wymieniać. Do dłuższego przechowywania warto melisę ususzyć — susz należy trzymać w szczelnym, ciemnym pojemniku, z dala od źródeł ciepła. Melisa nadaje się również do mrożenia: liście należy opłukać, osuszyć i zamrozić w całości lub posiekane, najlepiej w pojemnikach na kostki lodu z dodatkiem odrobiny wody. Mrożona melisa dobrze sprawdza się w napojach oraz daniach duszonych, w których nie jest wymagana świeża struktura liści.