mniszek lekarski

Opis ogólny

Mniszek lekarski, znany również jako mlecz, dmuchawiec, mniszek pospolity (Taraxacum officinale), to roślina wieloletnia z rodziny astrowatych, wykorzystywana w kuchni przede wszystkim jako składnik sałatek, syropów i przetworów. Wszystkie części mniszka — liście, kwiaty i korzeń — są jadalne i charakteryzują się lekko gorzkim, ziołowym smakiem. W sezonie wiosennym młode liście mniszka zbiera się ręcznie jako bazę do surówek i ziół sałatkowych, natomiast kwiaty często stanowią bazę do produkcji syropów i konfitur. Mniszek bywa również przetwarzany w formie suszonej jako surowiec do naparów ziołowych, a jego koncentraty są wykorzystywane do aromatyzowania regionalnych alkoholi i octów.

Mniszek lekarski – składniki odżywcze

dane: na podstawie gotowego syropu z kwiatów mniszka lekarskiego, porcja 100 gwartości:

• Energia: 305 kcal
• Białko: 0 g
• Tłuszcze całkowite: 0 g
• Błonnik: brak danych
• Węglowodany ogółem: 80,95 g
• Cukry: 76,19 g
• Sód: 0 mg

Mniszek lekarski – historia i pochodzenie

Mniszek lekarski to roślina występująca naturalnie na terenie Europy, Azji oraz Ameryki Północnej. W kuchniach ludowych był wykorzystywany od stuleci, szczególnie na obszarach wiejskich, gdzie z jego kwiatów przygotowywano syropy oraz „miód mniszkowy”. W XIX wieku wzrosła jego popularność jako alternatywa dla kawy – suszone i palone korzenie rośliny stosowano jako zamiennik tego napoju. Współcześnie mniszek zyskuje na popularności w kuchniach ekologicznych i fermentacyjnych, w których ceniony jest za walory smakowe oraz możliwość wykorzystania wszystkich części rośliny.

Mniszek lekarski – odmiany

• Taraxacum officinale subsp. vulgare – najczęściej spotykana odmiana, o szeroko rozłożystych liściach i intensywnie żółtych kwiatach, powszechnie wykorzystywana kulinarnie
• Taraxacum albidum – odmiana o jasnych, jadalnych kwiatach, rzadziej spotykana w Europie, czasami wykorzystywana do dekoracji potraw
• Taraxacum japonicum – odmiana spożywana głównie w kuchni japońskiej, wykorzystywana do kiszenia lub w tempurze

Rodzaje mniszka lekarskiego

• Świeże liście – wykorzystywane do sałatek i pesto
• Świeże kwiaty – używane do syropów, win i galaretek
• Suszone liście – dodatek do herbat i mieszanek ziołowych
• Suszone korzenie – stosowane do zaparzania lub prażone jako substytut kawy
• Syrop z kwiatów mniszka – domowy produkt kulinarny o gęstej, lepkiej konsystencji
• Konfitura z kwiatów – wykorzystywana jako smarowidło lub dodatek do wypieków

Mniszek lekarski – zamienniki

• Kwiaty akacji – mogą być stosowane zamiast kwiatów mniszka w syropach lub konfiturach; mają delikatniejszy aromat, co wpływa na łagodniejszy profil smakowy przetworu
• Syrop z kwiatów czarnego bzu – zamiennik dla syropu z mniszka, o bardziej kwiatowym, intensywnym zapachu; warto dostosować ilość dodawanego cukru
• Endywia lub cykoria – zamienniki świeżych liści mniszka w sałatkach; również lekko gorzkawe w smaku, o zbliżonej strukturze liści
• Kawa zbożowa – substytut palonych korzeni mniszka jako napoju, o porównywalnej ciemnej barwie i profilu palonego smaku, choć o innym charakterze aromatycznym

Co zrobić z mniszka lekarskiego?

Mniszek lekarski wykorzystywany jest głównie w kuchniach regionalnych, ludowych i zrównoważonych, szczególnie środkowoeuropejskich oraz bałkańskich. Z jego kwiatów przyrządza się syropy, nalewki i konfitury. Świeże liście służą do sporządzania sałatek o wyrazistym, lekko gorzkim smaku — często w połączeniu z jajkiem na twardo, dressingiem musztardowym lub octem. Korzeń mniszka dodaje się do naparów i można go prażyć jako substytut kawy. Roślina ta bywa także składnikiem fermentowanych octów kwiatowych, naturalnych win oraz dodatkiem do goryczy ziołowych.

Jak przechowywać mniszka lekarskiego?

Świeże liście i kwiaty mniszka lekarskiego należy przechowywać w lodówce w zamkniętym, lekko wilgotnym pojemniku. Najlepiej spożyć je w ciągu 2–3 dni od zebrania. Syrop i konfitury z kwiatów mniszka przechowuje się w szczelnie zamkniętych słoikach, w chłodnym i ciemnym miejscu – po otwarciu należy trzymać je w lodówce. Suszone liście oraz korzenie należy przechowywać w suchym, zacienionym miejscu, w szczelnym pojemniku, z dala od wilgoci. Kwiaty mniszka nie nadają się do mrożenia ze względu na swoją delikatną strukturę, natomiast przetwory można zamrażać w porcjach, zachowując trwałość smakową do pół roku.