nasiona chia
Nasiona chia, znane również jako szałwia hiszpańska (Salvia hispanica), to drobne, owalne ziarna pochodzące z Ameryki Środkowej. W kuchni występują jako składnik o neutralnym smaku i szerokim zastosowaniu – od wypieków po napoje. Ze względu na swoje właściwości absorpcyjne, często wykorzystywane są do zagęszczania potraw oraz jako substytut jajek w kuchni roślinnej. Popularność zyskały nie tylko dzięki swojej funkcjonalności, lecz także ze względu na łatwość przechowywania i długi termin przydatności do spożycia.
Nasiona chia – składniki odżywcze
- Energia: 500 kcal (w 100 g suchych nasion)
- Białko: 17,86 g
- Tłuszcz całkowity: 32,14 g
- – kwasy tłuszczowe nasycone: 3,57 g
- – kwasy tłuszczowe trans: 0 g
- Błonnik pokarmowy: 35,7 g
- Węglowodany (z różnicy): 42,86 g
- – cukry ogółem: 3,57 g
- Cholesterol: 0 mg
- Wapń (Ca): 643 mg
- Żelazo (Fe): 7,86 mg
- Potas (K): 429 mg
- Sód (Na): 0 mg
- Witamina D (D₂ + D₃): 0 IU
Nasiona chia – historia i pochodzenie
Nasiona chia pochodzą z terenów dzisiejszego Meksyku i Gwatemali, gdzie były uprawiane już przez cywilizacje Azteków i Majów. W tamtym okresie chia stanowiła jeden z podstawowych produktów spożywczych, porównywalnych pod względem znaczenia do kukurydzy czy fasoli. Po podboju Ameryki przez Hiszpanów ich popularność zanikła, a do światowej kuchni powróciły dopiero w XXI wieku jako produkt o wszechstronnym zastosowaniu kulinarnym.
Nasiona chia – odmiany
- Nasiona chia czarne – najpowszechniej dostępna odmiana, neutralna w smaku, wykorzystywana w deserach, pieczywie i napojach.
- Nasiona chia białe – bardzo zbliżone do czarnych, różniące się jedynie kolorem; wykorzystywane głównie ze względów estetycznych w przygotowywaniu potraw.
Rodzaje nasion chia
- Suche (forma surowa, możliwa do bezpośredniego użycia lub nawilżenia)
- Namoczone (żelowa konsystencja po kontakcie z płynem; stosowane jako składnik budyniów i koktajli)
- Mielone (używane jako zagęstnik lub zamiennik jajek w wypiekach)
- Olej z nasion chia (stosowany na zimno w potrawach)
- Uprażone (rzadziej wykorzystywane, przede wszystkim jako dodatek do musli lub sałatek)
Nasiona chia – zamienniki
- Nasiona lnu – podobnie jak chia, tworzą żel po namoczeniu, idealne jako zamiennik w przepisach na puddingi lub wegańskie substytuty jajek; charakteryzują się bardziej wyrazistym smakiem.
- Babka płesznik (Plantago psyllium) – stosowana głównie jako zagęstnik i źródło błonnika; działa podobnie do nasion chia w żelowaniu płynów.
- Komosa ryżowa (quinoa) – może zastąpić chia w sałatkach i daniach na zimno, choć nie posiada takich samych właściwości żelujących ani zbliżonej zawartości błonnika.
- Otręby pszenne lub owsiane – mogą być stosowane jako źródło błonnika w wypiekach zamiast chia, choć nie zapewniają identycznej struktury.
Co zrobić z nasion chia?
Nasiona chia są powszechnie wykorzystywane w kuchni roślinnej i wegetariańskiej, szczególnie w daniach śniadaniowych, takich jak puddingi, musli i koktajle. Wykorzystuje się je również w pieczywie, ciasteczkach i batonach energetycznych. Dzięki właściwościom żelującym mogą pełnić funkcję zamiennika jajek w wypiekach oraz zagęstnika do zup i sosów. Są obecne w kuchni fusion, nowoczesnej gastronomii oraz w diecie surowej (raw food). Można je także dodawać do domowych napojów roślinnych czy lemoniad, aby nadać im ciekawą konsystencję.
Jak przechowywać nasiona chia?
Nasiona chia należy przechowywać w suchym, chłodnym i ciemnym miejscu, najlepiej w szczelnie zamkniętym pojemniku, z dala od światła i wilgoci. Po otwarciu opakowania warto je zużyć w ciągu kilku miesięcy, choć ich trwałość wynosi do kilku lat. Nasiona chia nie wymagają chłodzenia, jednak dla wydłużenia świeżości oleju z nasion chia zaleca się przechowywanie go w lodówce. Namoczonych nasion nie należy przechowywać dłużej niż 3 dni w lodówce. Mrożenie suchych nasion nie jest praktykowane, jednak można zamrażać gotowe potrawy z dodatkiem chia, które uprzednio zostały poddane obróbce.
