ostry sos chili
Opis ogólny
Ostry sos chili, znany również jako sos pikantny, chili sauce, hot sauce lub Tabasco, to przyprawa w postaci płynnej o intensywnym, ostrym smaku. Wytwarzany jest ze sfermentowanych lub świeżych papryczek chili, octu, soli i niekiedy cukru. Poziom jego ostrości zależy od gatunku użytej papryki oraz proporcji składników. Istnieje wiele odmian i receptur sosu chili, dostosowanych do kuchni świata, takich jak meksykańska, tajska czy koreańska. Wykorzystywany jest głównie do doprawiania potraw, marynat i sosów. Charakteryzuje się wysoką zawartością sodu i węglowodanów w przeliczeniu na 100 g produktu.
Ostry sos chili – składniki odżywcze
- Energia: 147 kcal (na 100 g gotowego ostrego sosu chili)
- Białko: 0 g
- Tłuszcze całkowite: 0 g
- Węglowodany ogółem: 35,29 g
- Cukry: 29,41 g
- Sód: 1294 mg
Ostry sos chili – historia i pochodzenie
Pierwsze wzmianki o sosach sporządzanych na bazie ostrych papryk pochodzą z czasów Azteków i Majów, którzy wykorzystywali dziko rosnące chili jako przyprawę i konserwant. Nowoczesne ostre sosy chili zaczęły powstawać na przełomie XIX i XX wieku w Ameryce Północnej, gdzie popularność zyskał między innymi sos Tabasco, produkowany od 1868 roku. Receptury sosów chili były modyfikowane lokalnie: w Meksyku tworzono warianty z dodatkiem pomidorów i cebuli, w Azji stosowano fermentację, a w Afryce dodawano czosnek i imbir. Sosy te rozprzestrzeniły się wraz z migracjami i handlem na wszystkie kontynenty, dostosowując się do lokalnych gustów kulinarnych.
Ostry sos chili – odmiany
- Sriracha – tajski sos fermentowany z chili, czosnku i cukru
- Tabasco – amerykański sos z sfermentowanych papryczek tabasco, octu i soli
- Gochujang – koreańska pasta chili o słodko-pikantnym profilu smakowym
- Harissa – północnoafrykańska pasta z chili, czosnku i przypraw
- Sos z papryczek Scotch Bonnet – karaibska odmiana o bardzo wysokim poziomie ostrości
- Sos z papryczek habanero – meksykańska odmiana wytwarzana z bardzo ostrych papryczek habanero
Rodzaje ostrego sosu chili
- Gotowy w butelkach (płynny)
- Gęsty lub kremowy (np. pasty)
- Fermentowany (np. gochujang, niektóre wersje srirachy)
- Z dodatkami owocowymi (np. mango z chili, ananas z chili)
- Z dodatkiem wędzonych papryk (np. chipotle)
Ostry sos chili – zamienniki
- Pasta chili – o podobnym profilu ostrości, często gęstsza; należy dostosować ilość, zaczynając od mniejszej porcji
- Proszek chili – suchy zamiennik; warto rozpuścić go w niewielkiej ilości płynu (wody lub octu), aby zastąpił sos
- Świeże papryczki chili – można je zmiksować z octem i solą; zaleca się odczekać kilka godzin, by smaki się połączyły
- Harissa – bardziej aromatyczna, zawiera więcej przypraw; należy stosować w mniejszych ilościach
- Sriracha – słodsza i mniej kwaśna; dobrze zastępuje ostry sos chili w potrawach kuchni azjatyckiej i fusion
Co zrobić ze ostrego sosu chili?
Ostry sos chili stosuje się jako przyprawę w wielu kuchniach świata – szczególnie w daniach kuchni meksykańskiej (tacos, burrito, enchilady), tajskiej (zupy, dania typu stir-fry), amerykańskiej (skrzydełka buffalo, burgery), koreańskiej (bibimbap, marynaty) oraz karaibskiej (grillowana wieprzowina i ryby). Może być również składnikiem dipów, marynat do mięsa, zup, sosów do makaronów, pizzy czy warzywnych sałatek. W gastronomii często pełni też funkcję przyprawy stołowej, podkreślającej smak gotowego dania. Nadaje potrawom ostrość i głębię smakową, uzupełniając kompozycje słone, kwaśne lub słodko-kwaśne.
Jak przechowywać ostry sos chili?
Ostry sos chili należy przechowywać w szczelnie zamkniętej butelce, w chłodnym i suchym miejscu. Po otwarciu zaleca się trzymanie go w lodówce, aby zachował świeżość i walory smakowe oraz by zapobiec rozwarstwieniu składników. Sosy fermentowane, jak na przykład sriracha, ze względu na zawartość czosnku i cukru, dobrze znoszą przechowywanie w temperaturze 4–8 °C. Nie zaleca się ich zamrażania, ponieważ może to negatywnie wpłynąć na konsystencję i jednorodność po rozmrożeniu. Przy prawidłowym przechowywaniu ostry sos chili zachowuje jakość przez kilka miesięcy.
