por
por
Opis ogólny: Por (łac. Allium ampeloprasum var. porrum), znany również jako cebula porowa lub perz porowy, to warzywo należące do rodziny amarylkowatych, blisko spokrewnione z cebulą i czosnkiem. Charakteryzuje się podłużnym, cylindrycznym kształtem, z białą dolną częścią i zielono-niebieskimi liśćmi. W kuchni wykorzystuje się głównie por surowy i świeży, stosowany do zup, sosów czy zapiekanek. Jest szczególnie popularny w Europie, a jego uprawa i konsumpcja mają długą tradycję sięgającą czasów starożytnego Egiptu.Por – składniki odżywcze:
- Wartość energetyczna: 35 kcal – por surowy, 100 g
- Białko: 1,18 g – por surowy, 100 g
- Tłuszcze całkowite: 0 g – por surowy, 100 g
- Tłuszcze nasycone: 0 g – por surowy, 100 g
- Kwasy tłuszczowe trans: 0 g – por surowy, 100 g
- Cholesterol: 0 mg – por surowy, 100 g
- Błonnik pokarmowy: 1,2 g – por surowy, 100 g
- Węglowodany (różnica): 8,24 g – por surowy, 100 g
- Cukry ogółem: 3,53 g – por surowy, 100 g
- Potas (K): 300 mg – por surowy, 100 g
- Sód (Na): 6 mg – por surowy, 100 g
- Wapń (Ca): 19 mg – por surowy, 100 g
- Żelazo (Fe): 0,31 mg – por surowy, 100 g
- Witamina D (D2 + D3): 0 IU – por surowy, 100 g
Por – historia i pochodzenie: Por jest uprawiany od tysięcy lat i był znany już starożytnym Egipcjanom oraz Rzymianom. Uważano go za warzywo szlachetne, zarezerwowane dla elit, zwłaszcza w Rzymie. W średniowieczu był szeroko uprawiany w Europie, szczególnie w Walii, gdzie do dziś stanowi narodowy symbol. Pochodzi prawdopodobnie z regionów wschodniego basenu Morza Śródziemnego oraz Azji Mniejszej.Por – odmiany:
- Por letni – delikatniejszy w smaku, o cieńszych blaszkach liściowych; dojrzewa szybciej, ale gorzej znosi przechowywanie
- Por jesienny – bardziej zwarty, o intensywniejszym smaku; nadaje się do dłuższego przechowywania
- Por zimowy – odporny na niskie temperatury, o grubszym pędzie rzekomym i ciemnozielonych liściach; silniejszy w aromacie
Rodzaje pora:
- Świeży – najczęściej wykorzystywany w kuchni
- Mrożony – często dostępny w postaci krążków lub siekany, idealny do zup i dań jednogarnkowych
- Suszony – rzadszy, stosowany jako przyprawa lub składnik mieszanek warzywnych
- Liofilizowany – wykorzystywany w przemyśle spożywczym, głównie w daniach instant
Por – zamienniki:
- Szczypiorek – sprawdza się jako zamiennik w sałatkach i do dekoracji dań, ale ma bardziej intensywny smak; należy używać go w mniejszych ilościach
- Cebula dymka – może zastąpić pora w zupach czy daniach duszonych, jednak różni się strukturą; warto drobno posiekać przed dodaniem
- Cebula – najlepiej sprawdza się w duszeniu i smażeniu; jest ostrzejsza w smaku, należy stosować około ¾ ilości pora z przepisu
- Seler naciowy – może zastąpić pora jako składnik aromatyczny w wywarach i zupach; ma inną teksturę, dlatego nie nadaje się do wszystkich przepisów
Co zrobić z pora?: Por to uniwersalne warzywo wykorzystywane w kuchni francuskiej (np. w tarcie porowej), walijskiej (tradycyjna zupa cawl), polskiej (jako składnik rosołu i surówek), a także w kuchni bliskowschodniej (np. smażone kotleciki z pora). Nadaje się do smażenia, duszenia, pieczenia i gotowania. W wielu krajach por wchodzi w skład klasycznych mieszanek aromatycznych, takich jak bouquet garni czy mirepoix, które służą budowaniu smaku potrawy.Jak przechowywać por?: Por należy przechowywać w lodówce, w szufladzie na warzywa – najlepiej w perforowanej torbie lub owinięty w papier. Świeży por można przechowywać do 1–2 tygodni. Można go również zamrozić po uprzednim umyciu, pokrojeniu i zblanszowaniu – w zamrażalniku zachowuje jakość przez 8–12 miesięcy. Nie zaleca się przechowywania pora w temperaturze pokojowej, ponieważ szybko więdnie i traci jędrność.
