proszek do pieczenia
Proszek do pieczenia, znany również jako proszek spulchniający (ang. baking powder), to mieszanina związków chemicznych stosowanych do spulchniania wypieków. Składa się zwykle z zasadowego węglanu sodu (najczęściej wodorowęglanu sodu), jednego lub więcej kwasów (np. kwaśnego pirofosforanu sodu lub kwaśnego winianu potasu) oraz substancji pochłaniającej wilgoć (np. skrobi kukurydzianej). Działa na zasadzie reakcji chemicznej – w kontakcie z wodą lub pod wpływem ciepła wydziela się dwutlenek węgla, który tworzy pęcherzyki gazu, unosząc ciasto. Stosowany jest najczęściej w muffinach, ciastach biszkoptowych, naleśnikach i herbatnikach.
Proszek do pieczenia – składniki odżywcze
- Wartość energetyczna: 714 kcal (na 100 g proszku do pieczenia, produkt suchy)
- Białko: 0 g
- Tłuszcz całkowity: 0 g
- Kwasy tłuszczowe trans: 0 g
- Węglowodany (przyswajalne): 0 g
- Sód (Na): 12 857 mg
- Wapń (Ca): 1 429 mg
Proszek do pieczenia – historia i pochodzenie
Proszek do pieczenia jako środek spulchniający został wynaleziony w połowie XIX wieku, zastępując wcześniejsze metody spulchniania ciasta oparte na fermentacji drożdżowej oraz stosowaniu tzw. perłowego popiołu. Jego masowa produkcja rozpoczęła się w Stanach Zjednoczonych w 1843 roku dzięki brytyjskiemu chemikowi Alfredowi Birdowi, który opracował go jako alternatywę dla drożdży, których jego żona nie tolerowała. Od tego czasu proszek do pieczenia stał się powszechnie wykorzystywany zarówno w piekarnictwie przemysłowym, jak i domowym.
Proszek do pieczenia – odmiany
- Proszek do pieczenia jednotaktowy – aktywuje się wyłącznie w kontakcie z wilgocią (wymaga szybkiego wypieku).
- Proszek do pieczenia dwutaktowy – zawiera dwie substancje kwasowe: jedna aktywuje się w temperaturze pokojowej, druga dopiero pod wpływem ciepła piekarnika (najczęściej spotykany w sprzedaży detalicznej).
- Proszek do pieczenia bezglutenowy – nie zawiera składników pochodzenia pszenicznego; zwykle zawiera dodatek skrobi ziemniaczanej lub ryżowej.
Rodzaje proszku do pieczenia
- Suchy – najczęściej spotykany, sypki biały proszek.
- Kapsułkowany – stosowany w przemyśle spożywczym do kontrolowanego spulchniania.
- Proszek do pieczenia z dodatkami smakowymi – na przykład waniliowy.
Proszek do pieczenia – zamienniki
- Soda oczyszczona – można stosować w proporcji 1:1, jeśli przepis zawiera składnik o właściwościach kwasowych (np. maślankę, jogurt, ocet). Brak kwasów w recepturze uniemożliwia jej samodzielne zastosowanie.
- Mieszanka sody oczyszczonej i kwasku cytrynowego – najprostszy domowy odpowiednik; typowa proporcja to 2:1 (soda: kwas).
- Bita śmietanka lub ubite białka jaj – mechaniczne środki spulchniające; nie wytwarzają dwutlenku węgla, ale w niektórych przepisach mogą częściowo zastąpić działanie proszku do pieczenia.
- Drożdże – opcjonalne w ciastach wymagających dłuższego wyrastania; całkowicie zmieniają strukturę i czas obróbki cieplnej.
Co zrobić z proszkiem do pieczenia?
Proszek do pieczenia wykorzystywany jest głównie w kuchni zachodniej do przygotowywania różnorodnych wypieków – muffinów, ciast ucieranych, babeczek, ciastek, naleśników i racuchów. Szczególnie ceniony jest w kuchni amerykańskiej i brytyjskiej, gdzie stanowi podstawowy składnik m.in. pancake’ów i scones. W kuchni azjatyckiej bywa używany w uproszczonych przepisach na parowane bułeczki lub placki. W przetwórstwie cukierniczym i piekarniczym stosowany jest także w celu poprawy tekstury wypieków przemysłowych.
Jak przechowywać proszek do pieczenia?
Proszek do pieczenia należy przechowywać w szczelnie zamkniętym opakowaniu, w suchym, chłodnym i zacienionym miejscu – najlepiej w temperaturze pokojowej, nieprzekraczającej 25°C. Wilgoć może spowodować przedwczesną aktywację składników chemicznych, co prowadzi do utraty jego właściwości spulchniających. Produkt nie nadaje się do mrożenia, ponieważ niska temperatura wpływa negatywnie na skuteczność działania. W przypadku przechowywania w opakowaniu zbiorczym należy używać wyłącznie suchych łyżeczek lub miarek. Średni termin przydatności do użycia wynosi od 12 do 18 miesięcy od daty produkcji.
