rzeżucha
Opis ogólny
Rzeżucha, znana również jako pieprzyca siewna (Lepidium sativum), to jednoroczna roślina należąca do rodziny kapustowatych. Występuje także pod nazwami takimi jak: pieprzyca, rzeżucha ogrodowa czy garden cress (w nomenklaturze angielskiej). Charakteryzuje się intensywnym, lekko pieprznym smakiem oraz szybko rosnącymi pędami, co sprawia, że jest popularna do uprawy domowej, zwłaszcza na parapecie. W kuchni stosuje się ją głównie na surowo – jako składnik sałatek, dodatek do kanapek, jajek, past warzywnych i twarogowych.
Rzeżucha – składniki odżywcze
informacja ogólna: Dane dotyczą rzeżuchy surowej w przeliczeniu na 100 gramów produktu:wartości odżywcze:
- Energia: 32 kcal
- Białko: 2,59 g
- Tłuszcze ogółem: 0,71 g
- – kwasy tłuszczowe nasycone: 0 g
- – kwasy tłuszczowe trans: 0 g
- Węglowodany: 5,53 g
- – cukry ogółem: 4,35 g
- – cukry dodane: 0 g
- Błonnik: 1,1 g
- Cholesterol: 0 mg
- Witamina A: 6916 IU
- Witamina C (kwas askorbinowy): 68,9 mg
- Witamina E: 1 µg ekw. ret.
- Witamina K (filochinon): 541,9 µg
- Witamina D: 0 IU
- Tiamina (B1): 0 mg
- Ryboflawina (B2): 0,235 mg
- Niacyna (B3): 1,059 mg
- Witamina B6: 0,235 mg
- Kwas pantotenowy: 0,235 mg
- Cholina: 20 mg
- Kwas foliowy: 80 µg
- Wapń (Ca): 81 mg
- Fosfor (P): 76 mg
- Potas (K): 606 mg
- Magnez (Mg): 38 mg
- Żelazo (Fe): 1,29 mg
- Mangan (Mn): 1 mg
- Cynk (Zn): 0,24 mg
- Miedź (Cu): 0,118 mg
- Selen (Se): 1 µg
- Sód (Na): 14 mg
Rzeżucha – historia i pochodzenie
Rzeżucha (Lepidium sativum) pochodzi z Azji Południowo-Zachodniej oraz Bliskiego Wschodu, gdzie już w starożytności uprawiano ją jako roślinę przyprawową. Już w czasach rzymskich ceniono ją za smak przypominający pieprz. Szybko zadomowiła się w innych częściach świata, zwłaszcza w Europie, gdzie stosuje się ją głównie w kuchni oraz okazjonalnie jako element dekoracyjny potraw. Obecnie uprawiana jest zarówno w ogrodach, jak i w warunkach domowych – najczęściej na watce lub ligninie.
Rzeżucha – odmiany
- Rzeżucha siewna drobnolistna – drobne, delikatne liście; typowa forma dostępna w sprzedaży detalicznej
- Rzeżucha siewna szerokolistna – nieco większe liście i bardziej intensywny smak; chętnie wybierana przez kucharzy
- Rzeżucha krępa – odmiana o zwartej budowie; często stosowana do uprawy w doniczkach
Rodzaje rzeżuchy
- Świeża (surowa) – najczęściej dostępna; idealna do sałatek i kanapek
- Uprawiana domowo (na watce, ligninie lub w ziemi) – gotowa do spożycia po 5–7 dniach
- Rzeżucha w formie kiełków – jeszcze młodsze pędy, delikatniejsze w strukturze
- Rzeżucha liofilizowana – rzadziej spotykana; stosowana jako przyprawa
- Rzeżucha suszona – traci większość właściwości smakowych; wykorzystywana sporadycznie
Rzeżucha – zamienniki
- Rukola – ma podobny, lekko ostry smak; można stosować w takich samych proporcjach jak rzeżuchę w sałatkach czy na kanapkach
- Liście rzodkiewki – również cechują się wyrazistym, nieco pieprznym smakiem; wymagają dokładniejszego umycia i są mniej delikatne
- Mizuna – delikatna sałata azjatycka o łagodniejszym profilu smakowym; należy stosować jej więcej dla zbliżonego efektu
- Kiełki brokuła – choć ich smak różni się od rzeżuchy, struktura i zastosowanie są zbliżone; można użyć jako zamiennika pod względem wizualnym i teksturalnym
Co zrobić z rzeżuchy?
Rzeżucha jest popularnym składnikiem kuchni środkowoeuropejskiej, zwłaszcza w okresie wiosennym. Najczęściej stosuje się ją jako dodatek do potraw serwowanych na zimno – sałatek, kanapek, past warzywnych i dań z jajkami. Niekiedy dodaje się ją do twarogów, dipów i zup kremów jako świeży element dekoracyjny. Jest rzadko poddawana obróbce termicznej ze względu na delikatną strukturę i intensywny zapach, który ulatnia się w wysokiej temperaturze. W kuchni fusion wykorzystuje się ją jako mikroliść do dekoracji potraw typu fine dining.
Jak przechowywać rzeżuchę?
Świeżą rzeżuchę najlepiej przechowywać w lodówce, w zamkniętym pojemniku lub owiniętą w lekko wilgotny ręcznik papierowy – maksymalnie przez 2–3 dni. Po zbiorze z domowej uprawy najlepiej spożyć ją tego samego dnia. Rzeżucha nie nadaje się do długotrwałego przechowywania w stanie świeżym, a jej zamrażanie prowadzi do znacznej utraty struktury i smaku, dlatego nie jest zalecane. Można ją ewentualnie zasuszyć lub liofilizować, by wykorzystać jako przyprawę – jednak nie zastąpi to świeżych listków w potrawach.






