sambal oelek
Sambal oelek, znany również jako sambal ulek, to gęsta, intensywnie pikantna pasta na bazie świeżych czerwonych papryczek chilli. Pochodzi z kuchni indonezyjskiej i malezyjskiej, ale jest szeroko stosowany także w innych kuchniach Azji Południowo-Wschodniej. W odróżnieniu od innych rodzajów sambalu, sambal oelek zawiera minimalne dodatki – najczęściej tylko sól i ocet, co czyni go uniwersalną bazą do dalszego przyprawiania. Nazwa „ulek” nawiązuje do tradycyjnej metody przygotowania przy użyciu kamiennego moździerza (ulekan). Sambal oelek to składnik o prostej strukturze, wykorzystywany przede wszystkim w celu nadania ostrości i wyrazistości smaku.
Sambal oelek – składniki odżywcze
- Wartość energetyczna: 0 kcal
- Białko: 0 g
- Tłuszcze całkowite: 0 g
- Węglowodany przyswajalne: 0 g
- Cukry: 0 g
- Sód (Na): 2000 mg
Dane dotyczą pasty sambal oelek w wersji przemysłowej (produkt gotowy, nieosłodzony, bez tłuszczu), porcja: 100 g.
Sambal oelek – historia i pochodzenie
Sambal oelek pochodzi z Indonezji, gdzie od wieków stanowi podstawowy składnik przyprawowy wykorzystywany w kuchni ludowej i regionalnej. Powstał jako sposób na konserwację papryczek chilli, które dotarły do regionu z Nowego Świata po XVI wieku. Tradycyjnie przygotowywany ręcznie w moździerzu, stanowi bazę wielu sosów i przypraw, zarówno w użytku domowym, jak i w gastronomii ulicznej. W XX wieku został zaadaptowany i rozpowszechniony na Zachodzie, między innymi przez producentów azjatyckich sosów, takich jak Huy Fong Foods.
Sambal oelek – odmiany
- Sambal bajak – słodszy, z dodatkiem smażonej cebuli i cukru palmowego
- Sambal terasi – z dodatkiem suszonych krewetek lub pasty z krewetek (trassi)
- Sambal matah – świeży sambal z dodatkiem szalotki, trawy cytrynowej oraz limonki
- Sambal ijo – zielony sambal na bazie zielonych papryk i pomidorów
- Sambal tomat – łagodniejszy, z dodatkiem gotowanych lub smażonych pomidorów
Rodzaje sambal oelek
- Sambal oelek świeży (domowy) – przygotowywany z surowych składników, ręcznie roztartych w moździerzu
- Sambal oelek w słoiku (przemysłowy) – wersja gotowa, pasteryzowana, łatwiejsza w przechowywaniu
- Sambal oelek mrożony – rzadziej spotykany, stosowany w kuchni zbiorowego żywienia
- Sambal oelek fermentowany – mniej popularna odmiana, o lekko kwaśnym smaku
Sambal oelek – zamienniki
- Gochujang – koreańska pasta z fermentowanej papryki; bardziej złożona w smaku, słodsza i gęstsza; wymaga ograniczenia innych źródeł słodyczy w przepisie.
- Harissa – północnoafrykańska pasta na bazie chilli, czosnku, kuminu i kolendry; bardziej aromatyczna, może zmienić profil smakowy potrawy.
- Sriracha – słodsza i bardziej płynna niż sambal oelek; można ją stosować w proporcji 1:1, jednak zaleca się ograniczenie innych źródeł słodyczy.
- Świeża papryczka chilli z solą i odrobiną octu – domowy zamiennik zbliżony do oryginału; najlepiej blendować bez dodatku cukru i czosnku, aby zachować prostotę smaku.
Co zrobić z sambal oelek?
Sambal oelek jest szeroko stosowany w kuchniach Azji Południowo-Wschodniej, w szczególności indonezyjskiej, malezyjskiej, tajskiej i singapurskiej. Dodaje się go do dań typu stir-fry, zup, nasi goreng, mi goreng, curry oraz sosów jako główny nośnik ostrości. Dzięki prostemu składowi stanowi również bazę do marynat, dipów oraz dodatek do potraw grillowanych i smażonych. Sprawdza się jako składnik potraw wegetariańskich i mięsnych, często wykorzystywany w daniach typu street food.
Jak przechowywać sambal oelek?
Sambal oelek w wersji przemysłowej (ze słoika) należy przechowywać w chłodnym i suchym miejscu przed otwarciem, a po otwarciu w lodówce, szczelnie zamknięty – najlepiej spożyć w ciągu 2–3 tygodni. Domowy sambal oelek, przygotowany bez konserwantów, należy przechowywać w lodówce do 7 dni, w czystym szklanym pojemniku. Można go również mrozić w małych porcjach – w pojemnikach lub woreczkach do mrożenia; w tej formie najlepiej zużyć w ciągu 2 miesięcy. Należy unikać wielokrotnego rozmrażania, które osłabia smak oraz konsystencję pasty.
