słonecznik
Opis ogólny
Słonecznik (Helianthus annuus) to jednoroczna roślina oleista, uprawiana głównie dla swoich nasion, potocznie nazywanych pestkami słonecznika. Nasiona te mogą występować w różnych formach: łuskane, niełuskane, prażone lub surowe. W kuchni określane są również jako ziarna słonecznika lub pestki. Charakteryzują się wyrazistym, orzechowym smakiem i szerokim zastosowaniem zarówno w daniach słonych, jak i słodkich.
Słonecznik – składniki odżywcze
Informacje dotyczą: surowych, łuskanych nasion słonecznika na 100 gwartości:
- Energia: 283 kcal
- Białko: 11,67 g
- Tłuszcze: 25 g
- – w tym kwasy tłuszczowe nasycone: 2,5 g
- – kwasy tłuszczowe trans: 0 g
- Błonnik pokarmowy: 5 g
- Węglowodany ogółem: 10 g
- – w tym cukry: 1,67 g
- Sód: 92 mg
- Wapń: 67 mg
- Żelazo: 3 mg
- Witamina A: 0 IU
- Witamina C: 0 mg
- Cholesterol: 0 mg
Słonecznik – historia i pochodzenie
Słonecznik pochodzi z Ameryki Północnej, gdzie był uprawiany już około 3000 lat p.n.e. przez rdzennych mieszkańców tych terenów. Od XVII wieku jego uprawa rozprzestrzeniła się w Europie – głównie za sprawą Rosji i Ukrainy, które do dziś pozostają jednymi z największych producentów słonecznika. Początkowo słonecznik pełnił funkcję rośliny ozdobnej, a z czasem zaczęto pozyskiwać z niego olej i nasiona jadalne.
Słonecznik – odmiany
- Słonecznik łuskany – nasiona pozbawione łupiny, gotowe do spożycia lub dalszego przetwarzania
- Słonecznik niełuskany – surowe nasiona w łupinach, do samodzielnego łuskania
- Słonecznik prażony – najczęściej solony, popularny jako przekąska
- Słonecznik pieczony lub karmelizowany – stosowany w deserach i piekarnictwie
Słonecznik – rodzaje
- Surowe pestki słonecznika – łuskane lub niełuskane
- Prażone pestki słonecznika – często solone lub przyprawiane
- Zmielony słonecznik – składnik past, nadzień lub substytut mąki
- Olej słonecznikowy – tłoczony z nasion, stosowany w kuchni i przetwórstwie
- Masło słonecznikowe – pasta z mielonych nasion, zamiennik masła orzechowego
Słonecznik – zamienniki
- Orzechy nerkowca – delikatny smak i podobna konsystencja; mogą być używane w pastach lub jako dodatek do sałatek, proporcje 1:1
- Pestki dyni – zbliżona wartość kaloryczna i struktura; dobrze sprawdzają się jako posypka lub składnik wypieków, proporcje 1:1
- Sezam – drobniejszy, bardziej aromatyczny; odpowiedni do dań orientalnych lub jako składnik chałwy, nie zawsze wymienne 1:1 ze względu na mniejszy rozmiar
- Migdały mielone – można stosować w ciastach zamiast mielonego słonecznika; należy dostosować ilość ze względu na różnice w zawartości tłuszczu
Co zrobić ze słonecznikiem?
Pestki słonecznika są szeroko wykorzystywane w kuchniach świata. Stanowią m.in. dodatek do pieczywa (np. chleba słonecznikowego), sałatek, musli i dań śniadaniowych. Są składnikiem past kanapkowych (takich jak słonecznikowe hummusy czy pasztety warzywne) oraz domowego masła słonecznikowego. Sprawdzają się także jako panierka do mięs lub warzyw bądź baza do ciasteczek i batoników zbożowych. W kuchni wegańskiej służą jako element kremowych sosów bądź serów roślinnych po uprzednim namoczeniu i zmiksowaniu.
Jak przechowywać słonecznik?
Pestki słonecznika najlepiej przechowywać w szczelnym pojemniku, w suchym, chłodnym i ciemnym miejscu, aby zapobiec jełczeniu zawartych w nich tłuszczów. Otwarte opakowania należy zużyć w ciągu kilku tygodni lub przechowywać w lodówce. Można je również zamrozić – zarówno surowe, jak i prażone – w szczelnych woreczkach lub pojemnikach, co przedłuża ich trwałość nawet do kilku miesięcy. Należy unikać przechowywania w pobliżu źródeł ciepła i światła.
