sok z cytryny
Sok z cytryny, znany także jako świeży wyciąg cytrusowy lub naturalny ekstrakt z cytryny, to klarowny płyn pozyskiwany przez wyciskanie miąższu świeżych cytryn (Citrus limon). Charakteryzuje się intensywnym, kwaśnym smakiem i wyrazistym aromatem, wynikającym głównie z obecności kwasu cytrynowego. Jest powszechnie wykorzystywany w kuchniach świata – zarówno w przepisach słodkich, jak i wytrawnych. Pełni funkcję naturalnego środka zakwaszającego, konserwującego oraz aromatyzującego.
Sok z cytryny – składniki odżywcze
- Wartość energetyczna: 0 kcal
- Białko: 0 g
- Tłuszcz całkowity: 0 g
- Tłuszcze nasycone: 0 g
- Węglowodany ogółem: 0 g
- Cukry: 0 g
- Sód: 0 mg
- Cholesterol: 0 mg
sok z cytryny, surowy, porcja 100 g (zgodnie z danymi USDA)
Sok z cytryny – historia i pochodzenie
Sok z cytryny wykorzystywany jest w kuchni od czasów starożytnych. Pierwsze odmiany cytrusów, z których pozyskiwano sok, uprawiano w Azji Południowej – szczególnie na obszarze dzisiejszych Indii i Iranu. Cytryny pojawiły się w rejonie Morza Śródziemnego prawdopodobnie w okresie ekspansji arabskiej, około X wieku, a w kuchni europejskiej zadomowiły się na dobre w późnym średniowieczu. Z czasem sok z cytryny stał się nieodzownym składnikiem potraw śródziemnomorskich, bliskowschodnich i azjatyckich.
Sok z cytryny – odmiany
- Sok z cytryny Eureka – popularny w kuchni Ameryki Północnej, o średnio kwaśnym smaku.
- Sok z cytryny Lisbon – intensywnie kwaśny, często wykorzystywany w przemyśle spożywczym.
- Sok z cytryny Meyer – słodszy niż inne odmiany, z wyczuwalną nutą mandarynki; dostępny głównie w USA.
- Sok z cytryny Primofiori – hiszpańska odmiana o dobrze zbalansowanym smaku.
- Sok z cytryny Verna – odmiana hiszpańska o niższej kwasowości, często używana do przygotowywania lemoniad.
Rodzaje soku z cytryny
- Sok świeżo wyciskany – pozyskiwany bezpośrednio z cytryn, bez obróbki cieplnej; najbardziej aromatyczny.
- Sok pasteryzowany – poddawany obróbce termicznej, dostępny w butelkach lub kartonach.
- Sok z koncentratu – uzyskiwany przez rozcieńczenie zagęszczonego soku cytrynowego; mniej intensywny w smaku.
- Sok mrożony – zamrażany w porcjach lub kostkach, wygodny do długotrwałego przechowywania.
- Sok konserwowany chemicznie – zawiera dodatki stabilizujące; często stosowany w przemyśle spożywczym.
Sok z cytryny – zamienniki
- Sok z limonki – o podobnej kwasowości; pasuje do większości przepisów, choć nieznacznie zmienia smak i aromat potrawy.
- Ocet jabłkowy – alternatywa w marynatach i sosach; należy stosować ostrożnie, ponieważ ma bardziej wyrazisty smak.
- Kwas cytrynowy (spożywczy) – dostępny w formie krystalicznej; należy rozpuścić go w wodzie i stosować w znacznie mniejszej ilości (około ⅛ łyżeczki na łyżkę soku).
- Biały ocet winny – może zastąpić sok z cytryny w niektórych marynatach i sosach; ma jednak mniej złożony smak.
- Sok z grejpfruta – mniej kwaśny niż sok z cytryny; może być stosowany w napojach i dressingach dla łagodniejszego efektu smakowego.
Co zrobić z soku z cytryny?
Sok z cytryny znajduje szerokie zastosowanie w kuchni śródziemnomorskiej, bliskowschodniej, azjatyckiej i latynoamerykańskiej. Wykorzystuje się go jako składnik marynat do mięs i ryb, bazę do dressingów i vinaigrette’ów oraz dodatek do zup i sosów (np. greckiej avgolemono). Używa się go również do zakwaszania ryżu, ziemniaków czy warzyw. W cukiernictwie służy do przełamywania słodyczy kremów, ciast i lodów. Stanowi podstawę licznych napojów: lemoniad, koktajli oraz herbat cytrusowych. W kuchni roślinnej często pełni funkcję wzmacniacza smaku lub naturalnego konserwantu.
Jak przechowywać sok z cytryny?
Świeżo wyciśnięty sok z cytryny należy przechowywać w szczelnie zamkniętym pojemniku ze szkła lub tworzywa sztucznego, w lodówce – maksymalnie przez trzy dni. Dla wydłużenia trwałości można go zamrozić w formie kostek lodu, wykorzystując silikonowe foremki porcjowe. Pasteryzowany sok z cytryny należy przechowywać zgodnie z datą ważności w chłodnym, zaciemnionym miejscu, a po otwarciu – w lodówce i najlepiej zużyć go w ciągu siedmiu dni. Należy unikać długotrwałego kontaktu soku z metalowymi pojemnikami, które mogą wpłynąć na jego smak wskutek reakcji z kwasem cytrynowym.
