whisky



Whisky (pisana również jako whiskey lub uisce beatha w języku staroirlandzkim) to wysokoprocentowy napój alkoholowy wytwarzany głównie ze zbóż, takich jak jęczmień, kukurydza, żyto lub pszenica, które są poddawane procesom fermentacji, destylacji i dojrzewania w drewnianych beczkach, zazwyczaj dębowych. W kuchni whisky stosuje się jako aromatyczny dodatek do sosów, marynat, deserów czy mięs, szczególnie o intensywnym profilu smakowym. Charakteryzuje się złożonym aromatem wynikającym z długoletniego leżakowania. Wyróżnia się regionalne style, m.in. szkocką (scotch), irlandzką i amerykańską (bourbon, Tennessee whiskey), które różnią się surowcem, metodą destylacji oraz długością dojrzewania.

Whisky – składniki odżywcze

• Energia: 239 kcal (na 100 g destylowanej whisky)
• Białko: 3,62 g
• Tłuszcz całkowity: 11,59 g
• w tym tłuszcze nasycone: 7,25 g
• tłuszcze trans: 0 g
• Węglowodany ogółem: 29,71 g
• cukry całkowite: 24,64 g
• cukry dodane: 20,3 g
• Błonnik pokarmowy: 0 g
• Wapń (Ca): 116 mg
• Żelazo (Fe): 0,22 mg
• Witamina D (D2 + D3): 6 IU

Whisky – historia i pochodzenie

Whisky wywodzi się z tradycji destylacyjnych sięgających średniowiecznej Europy, szczególnie Irlandii i Szkocji, gdzie rozwijało się rzemiosło produkcji alkoholu na bazie zbóż. Pierwsze pisemne wzmianki o whisky (uisge beatha – „woda życia”) pochodzą z XV wieku. Do XVIII wieku whisky produkowano głównie domowymi metodami; dopiero rewolucja przemysłowa umożliwiła jej masową destylację. Współcześnie whisky produkuje się na całym świecie – m.in. w Japonii, Kanadzie i Indiach – a każdy region wyróżnia się własnymi standardami produkcyjnymi i surowcami.

Whisky – odmiany

• Whisky słodowa (single malt) – wytwarzana wyłącznie ze słodowanego jęczmienia, pochodząca z jednej destylarni
• Whisky zbożowa (grain whisky) – produkowana z mieszanki różnych zbóż, destylowana w aparatach kolumnowych
• Whisky mieszana (blended whisky) – połączenie whisky słodowej i zbożowej w określonych proporcjach
• Bourbon – amerykańska whisky wytwarzana głównie z kukurydzy (minimum 51%) i dojrzewająca w nowych dębowych beczkach
• Rye whiskey – whisky wytwarzana z żyta, głównie w Stanach Zjednoczonych i Kanadzie
• Tennessee whiskey – odmiana bourbona, poddawana dodatkowemu procesowi filtracji przez warstwę węgla drzewnego

Rodzaje whisky

• Whisky butelkowana (najczęstsza forma konsumpcji i zastosowania kulinarnego)
• Whisky smakowa (infused; z dodatkiem przypraw, miodu, wanilii – stosowana w deserach i sosach)
• Whisky w postaci redukcji (zagęszczony sos na bazie whisky, używany jako składnik dań wytrawnych i słodkich)

Whisky – zamienniki

• Brandy – dobrze sprawdza się jako zamiennik whisky w wypiekach i sosach; ma nieco słodszy profil, lecz podobny poziom alkoholu.
• Rum – szczególnie ciemny będzie odpowiedni w sosach deserowych, jednak wnosi więcej nut karmelowych.
• Ekstrakt bourbonowy (alkoholowy) – przydatny w niewielkich ilościach do nadania aromatu whisky bez potrzeby stosowania alkoholu w dużej objętości; zamieniany 1:1 pod względem objętości.
• Syrop smakowy o profilu whisky (np. do kawy) – stosowany w ograniczonych ilościach jako zamiennik aromatyczny, bez właściwości alkoholowych; nie zmienia proporcji płynów.

Co zrobić z whisky?

Whisky znajduje szerokie zastosowanie kulinarne jako składnik aromatyzujący w kuchniach Europy Zachodniej i Stanów Zjednoczonych – zwłaszcza w daniach typu barbecue oraz w deserach czekoladowych i kremowych (np. w truflach, lodach czy ciastach). Używa się jej również do flambirowania mięs oraz jako składnika sosów do steków, gulaszów czy dań duszonych. Whisky dobrze komponuje się z intensywnymi przyprawami (np. pieprzem, wędzoną papryką), masłem i słodkimi dodatkami, takimi jak miód czy karmelizowane owoce. W kuchni azjatyckiej jest wykorzystywana sporadycznie. Z powodzeniem dodaje się ją także do konfitur oraz jako składnik marynat do długo gotowanych mięs.

Jak przechowywać whisky?

Whisky należy przechowywać w chłodnym, ciemnym miejscu, w szczelnie zamkniętej butelce, bez narażenia na działanie światła słonecznego lub dużych wahań temperatury. Butelkę, nawet po otwarciu, najlepiej trzymać w pozycji pionowej, aby alkohol nie miał kontaktu z korkiem, co mogłoby wpłynąć na jego smak. Whisky nie wymaga chłodzenia ani nie powinna być przechowywana w lodówce. Nie zaleca się jej mrożenia – niska temperatura destrukcyjnie wpływa na profil aromatyczny i smakowy, zmniejszając intensywność kompozycji związków lotnych i estrów. Optymalnie jest spożyć whisky w ciągu 1–2 lat po otwarciu butelki, choć przy odpowiednim przechowywaniu alkohol zachowuje przydatność znacznie dłużej, o ile nie dochodzi do jego utlenienia.